O polski charakter narodowy - Zadruga

O polski charakter narodowy - Zadruga: "Indywidualizm bowiem narodów zachodnich tak się różni od indywidualizmu polskiego, jak różni się wolność twórczej, wytężonej pracy od wolności nieróbstwa, jak zgiełk fabryk, kopalń, hut - od szmeru sennej wsi polskiej, od wieków nieodmiennej, jak wreszcie potężne środki niszczące współczesnej wojny od kawaleryjskiej lancy.

Jest zatem u nas indywidualizm wegetacyjny, pozbawiony twórczej zdobywczości, wyzwalający siły obronne odporu tylko wtedy, gdy ktoś z zewnątrz czy od wewnątrz usiłuje zakłócić bezwład i spokój przeżuwającej cudzą twórczość jednostki.

Oto właśnie ta obrona, ten odpór rysują się nam w dziejach jako żywioły warcholstwa i anarchii, w których utonęły wszystkie pozytywne dla zbiorowości wysiłki grup czy wielkich jednostek na całej przestrzeni dziejów."